Embassy of Water

Water is voor ons essentieel. We gebruiken het om te drinken, wassen en koelen. En voor de productie van ons eten, onze kleding, onze gebruiksvoorwerpen. Per persoon gebruiken we gemiddeld zo’n 4.000 liter water per dag. Een onvoorstelbare hoeveelheid. We kunnen niet zonder water, maar we gaan er vaak niet bewust genoeg mee om. We draaien de kraan open en een eindeloze stroom water volgt. Het voelt als een onuitputtelijke bron die altijd tot onze beschikking staat. Iets waar we vanzelfsprekend recht op hebben.

Toch worden we steeds vaker geconfronteerd met waterproblemen. Grote periodes van droogte, waarin grasvelden bruin kleuren en beekjes en vijvers verdampen. Maar ook overstromingen, als water ineens met bakken uit de hemel valt. Die problemen zien we vaak los van ons handelen, terwijl wij er zeker wel invloed op hebben. Om die problemen het hoofd te bieden, moeten we anders naar ons water gaan kijken. Daarom richtte Anouk van der Poll de Embassy of Water op.

De naam zegt het al: de Embassy of Water is letterlijk ambassadeur van water. Doel van de Embassy is om onze relatie met water te veranderen en het natuurlijk evenwicht in ons ecosysteem te herstellen. Daarvoor werkt de Embassy op projectbasis samen met ontwerpers en diverse organisaties, zoals waterschappen, lokale overheden en woningcorporaties. Tot 2024 focust de Embassy of Water zich op de toekomst van onze woningbouw.

Over Anouk van der Poll

Anouk van der Poll is initiatiefnemer en curator van de Embassy of Water. Daarnaast heeft ze samen met haar man Marijn een ontwerpstudio, Van der Poll Office. Anouk is expert op het gebied van waterproblemen én oplossingen. Naast ontwerper is ze ook adviseur en projectleider. In 2002 studeerde Anouk van der Poll af aan de Design Academy Eindhoven. Haar afstudeerproject was de First Water Carafe. Een waterkaraf die water vitaliseert door er een kolk in te maken, zoals je ook vaak in beekjes en rivieren ziet.

Over de opdracht

In 2017 startte Dutch Design Foundation met World Design Embassies (WDE). Een project dat mede mogelijk wordt gemaakt door Regio Deal Brainport Eindhoven. World Design Embassies bestaat uit acht verschillende Embassies, ieder rondom een grote maatschappelijke uitdaging waarin ontwerpkracht een essentiële rol kan spelen. Bijvoorbeeld de Embassy of Circular & Biobased Building, de Embassy of Food en de Embassy of Inclusive Society.

Ontwerper Anouk van der Poll was enthousiast over het concept van WDE. Ze speelde al langer met het idee om een structurele samenwerking met waterpartijen aan te gaan, en Design Embassies waren voor haar het perfecte model. Zo werd in 2018 de Embassy of Water aan het rijtje Embassies toegevoegd.

De Embassy of Water kijkt naar allerlei maatschappelijke kwesties die te maken hebben met waterkwaliteit en watercirculariteit. Het hoofddoel van de ambassade is om toe te werken naar een duurzame, circulaire waterketen. Voor het zover is, werkt Anouk eerst aan het veranderen van onze kijk op water. Volgens haar is het essentieel dat we ons veel meer bewust zijn van het feit dat we deel uitmaken van de waterkringloop. En ook dat we anders naar water gaan kijken. Hoe zorgen we dat we water niet meer zien als product, maar als een levend organisme waarvoor we moeten zorgen?

Over het proces

Als initiatiefnemer en curator slaat Anouk een brug tussen diverse opdrachtgevers en ontwerpers. Ze werkt samen met een aantal waterpartners, zoals Waterschap de Dommel, Brabant Water en Provincie Noord-Brabant. Elk jaar bepaalt ze samen met hen een thema en zoekt ontwerpers die daaraan mee kunnen werken. Hieruit volgen vaak meerdere deelprojecten, waarin Anouk een adviserende en coördinerende rol heeft. Hieronder vertellen we kort wat over de opstart van de Embassy, de huidige projecten en de toekomstplannen.

Het begin

Voor Anouk stond een ding buiten kijf: de watertransitie kan pas beginnen als we water niet meer als vanzelfsprekend zien. Daarom begon ze met het project ‘De stem van water’. Dit was letterlijk een persoon die aanschoof bij overleggen met waterpartners en ontwerpers om de stem van water te vertegenwoordigen. Volgens Anouk hoefde ‘water’ niet eens veel te praten om effectief te zijn. Alleen al de aanwezigheid aan tafel zorgde ervoor dat de betrokkenen anders over water gingen denken. Ontwerper Anne van Strien was zo enthousiast over dit concept, dat ze het uitwerkte tot de podcastserie ‘Luisteren naar de stem van water’.

De eerste jaren van de ambassade stonden daarnaast in het teken van het creëren van een blauwdruk. Hierin legden Anouk en haar partners vast hoe ze maatschappelijke watervraagstukken kunnen omzetten in concrete, werkbare projecten.

Huidige projecten

De focus van de Embassy of Water ligt de komende jaren op ‘wonen en water’. Woningen dragen niet bij aan een gebalanceerd watersysteem. Een simpel voorbeeld is dat we wc’s doorspoelen met drinkwater. Dat kan en moet anders. Zeker nu is deze uitdaging heel relevant, omdat er de komende jaren enorm veel woningen gebouwd worden. De Embassy sloeg daarom begin 2022 de handen ineen met diverse projectontwikkelaars en woningcorporaties in de regio.

Het thema rondom waterneutraal bouwen vertrekt vanuit de vraag: als we een woning vanuit water benaderen, hoe ziet die er dan uit? En: hoe kan een woning een positief effect hebben op water en de directe leefomgeving? Het opvallende aan deze uitdaging is dat er al veel oplossingen zijn om woningen ‘waterneutraal’ te maken. Die worden alleen niet toegepast. De Embassy of Water onderzoekt wat hierin de struikelblokken zijn, en zet ontwerpkracht in om die te overwinnen. Daarbij beginnen ze weer bij de basis: wie zijn wij als mens in het watersysteem? Hoe zijn wij daar onderdeel van. Daarna kun je naar een ontwerp voor een woning toewerken.

Toekomstplannen

De komende 3 jaar ligt de focus op woningbouw, omdat dit zo’n grote rol speelt in het waterecosysteem. Natuurlijk is woningbouw één schakel in een groter geheel. Van watervervuiling tot wateroverlast en alles daar tussenin: water is een volle cyclus, alles wat een partij doet, heeft effect op de rest. De ambassade werkt daarom in het bijzonder aan een integrale benadering van waterproblematiek, waarin alle waterketenpartners samenwerken.

Deelprojecten

De Embassy of Water is geen project met een kop en een staart. Het is een doorlopend programma waarin verschillende onderwerpen aangepakt worden. Daarom lichten we in deze case ook een aantal deelprojecten uit.

Waterdieren van Bernhardt Lenger

De Waterdieren is een bewustmakingscampagne van Brabant Water en de Embassy of Water. Social designer Bernhard Lenger gebruikt hiervoor metaforen van dieren om onze omgang met water te verbeteren. Door water als een wezen te behandelen waarvoor we empathie voelen, krijgen we een nieuwe kijk op water. Het werkt zo: mensen kunnen een (of meerdere) van de 8 waterdieren adopteren. Elk dier heeft zo zijn eigen behoeftes. Zo rent de waterhamster vrolijk rond in zijn rad om te zorgen dat jij elke dag water hebt. Draai de kraan niet te ver of te lang open, want dan moet je hamster héél hard hollen. Als je rekening houdt met je waterhamster, ben je veel bewuster van wat je vraagt van ons water.

Mensput-Wensput van Fides Lapidaire en Axel Coumans

Een ander project wat ons hielp om beter naar water te luisteren, was de Mensput-Wensput van Fides Lapidaire en Axel Coumans. Bezoekers van Dutch Design Week 2021 konden hun ‘wens voor water’ op een muntje schrijven. Door middel van de vraag ‘Wat voor mensen zou water zich wensen?’ daagde de Mensput-Wensput de bezoeker uit zich in te leven in water. Daar kwamen verrassende wensen uit, waaruit bleek dat mensen zich heel goed kunnen voorstellen wat water nodig heeft. Het besef is er, mensen wil graag een gezondere verbintenis met water, maar voelen zich daarin ook tegengehouden door bijvoorbeeld hoe hun huis is ingedeeld.

Dryland van Liselotte Cobelens

Veel mensen associëren het Nederlandse landschap als groen en waterrijk. Dat beeld komt in gevaar door een sluipmoordenaar: droogte. Zonder dat we het doorhebben, vreet droogte beetje bij beetje aan onze mooie natuur. Planten sterven, natuurbranden krijgen sneller een kans en de grond verzakt door het verlaagde grondwater. Dat proces gaat zo langzaam, dat zelfs mensen die vlakbij een natuurgebied wonen, dat niet doorhebben. Om hier bewustzijn voor te creëren, ontwikkelde ontwerper Liselotte Cobelens de installatie Dryland. Hiervoor bewerkte ze een groot stuk tapijt om de effecten van watertekort in de Peel in beeld te brengen. Tijdens DDW 2021 was deze expositie te zien in het Designhuis, waar de Embassy of Water zit.

Aquatecture waterpanelen van Shaakira Jassat

Shaakira Jassat ontwierp Aquatecture, verticale panelen die regenwater opvangen en weer beschikbaar stellen om bijvoorbeeld de wc door te trekken. Aquatecture is een slim alternatief voor de ouderwetse regenton, die veel plek in beslag neemt en niet geschikt is voor mensen zonder tuin. Dit project was tijdens DDW 2021 te zien bij de Embassy of Water, maar ook bij de Embassy of Circular & Biobased Building.

Slimme gevelelementen voor groene gevels van Eva Broekhuijse

Eva Broekhuijse (Lady Penelope) creëerde gevelelementen gebaseerd op de unieke vorm van vetplanten. De manier waarop hun bladeren over elkaar heen vallen, zorgt ervoor dat ze zichzelf schaduw geven en koel kunnen houden. Deze vorm biomimicry-design (design gebaseerd op eigenschappen uit de natuur) leidde tot bijzondere gevelpanelen voor plantjes. Een handige en vooral ook mooie manier om voor meer groene gevels te zorgen.

Waterneutraal bouwen

Nieuwe en bestaande woningen gaan massaal van het gas af. Anouk en haar team verkennen diverse methodes om woningen ‘van het riool af’ te halen. Een voorbeeld van een project waar dat al gebeurd, is een bouwproject met 28 huizen in Silvolde in Enschede, waarbij ze waterneutraal en rioleringsloos bouwen dankzij SEMiLLA Sanitation, een systeem van Peter Scheer. Ook dichter bij huis zijn veelbelovende projecten te vinden. In Brainport Smart District, een nieuwe wijk in Helmond, wordt mede dankzij inzichten uit de Embassy heel bewust met water omgegaan.